Srpska pravoslavna crkva i njeni vernici danas slave uspomenu na Ćirila i Metodija, zaslužne za širenje pismenosti među slovenskim narodima.
Danas je i državni praznik – Dan slovenske pismenosti i kulture.
Dan sećanja na misionarstvo i vizionarstvo braće iz Soluna iz vremena jedinstvene hrišćanske crkve obeležava se i u drugim slovenskim zemaljama.
U crkvenom kalendaru obeležen je crvenim slovom.
Kako običaji nalažu, danas ne bi trebalo obavljati kućne poslove nego sve obaveze po kući ostaviti za drugi dan jer se na ovaj praznik ne pere, ne šije, niti se rade bilo kakvi teži poslovi.
Jedan od običaja tiče se i đaka i studenata, pa kaže da ako se danas posvete učenju, biće vredni cele godine odnosno i tokom naredne školske godine.
Ćirilo i Metodije ostali su upamćeni kao “slovenski apostoli”, koji su stvorili glagoljicu, prvo pismo Slovena.
Prevodom liturgijskih i biblijskih knjiga, Ćirilo i Metodije postavili su temelje slovenske pismenosti.
Bilo je to prvo političko osvešćivanje Slovena u istoriji.
Od 2019. godine 24. maj se obeležava kao državni praznik – Dan slovenske pismenosti i kulture.
Papa Jovan Pavle II je Ćirila i Metodija 1980. godine proglasio svecima zaštitnicima Evrope, a po Ćirilu je nazvan oko 1.505 metara visok planinski vrh na ostrvu Livingston, koje se nalazi u arhipelagu Južnih Šetlandskih ostrva na Antarktiku.
Ćirila su kanonizovale obe hrišćanske crkve, ali ga praznuju različitim datumima, pravoslavna 27. februara (Sveti Kiril slovenski – Ćirilovdan) i danas (Sveti Ćirilo i Metodije), a katolička 14. februara.
Rođeni od oca Lava, visokog vizantijskog vojni zapovednika (drungar), najraniju mladost proveli su u Solunu koji je u to vreme posve okružen lokalnim Slovenima, gde su savladali jezik i upoznali se sa običaijima.
Metodije postaje upravnik jedne arhontije u istočnoj Makedoniji, dok je Ćirilo, odgojen na carskom dvoru, nakon završenih filozofskih i teoloških studija postavljen za bibliotekara Hagije Sofije (Crkve Presvete mudrosti) u Carigradu i učitelja filozofije na carigradskoj visokoj školi.
Godine 851. Ćirilo je član vizantijskog poslanstva arapskom kalifu u Samari, a 856. u doba političkih i crkvenih trzavica Metodije napušta svoj položaj arhonta i povlači se u manastir na Olimpu u Maloj Aziji.
Malo kasnije za njim dolazi i Ćirilo.
Po nalogu vizantijskog cara Mihaila III, 860. oba brata odlaze kao misionari među tursko-tatarske Hazare u južnoj Rusiji.
Pohod propada, jer se Hazari između hrišćanstva, islama i judaizma odlučuju za ovo poslednje.
Druga misija je bila uspešnija, kada 862. poslanstvo od nemačkog cara Ludviga ugroženog moravskog kneza Rastislava traži od cara Mihaila episkopa i sveštenike koji će propovedati na slovenskom jeziku hrišćansku veru.
Vizantija šalje Ćirila i Metodija, koji su se za pohod ozbiljno pripremili.
Ćirilo je sastavio prvo slovensko pismo (glagoljicu) a braća su na jezik solunskih Svena preveli najnužnije crkvene knjige.
Na taj su način stvoren je prvi slovenski književni jezik i postavljeni temelji slovenskoj književnosti.
Franački biskupi se bune i posle trogodišnjeg rada braća moraju u Rim da pred papom obaraju “trojezičnu teoriju” da se verski obredi mogu vršiti samo na hebrejskom, grčkom i latinskom.
U Rimu se Ćirilo razboleo i uskoro umire, a sahranjen je u crkvi sv. Klementa, gde je i danas sačuvan njegov grob.
Papa Hadrijan je odobrio slovensku službu, a Metodija je poslao 869. panonskom knezu Kocelju, čak ga prilikom njegovog drugog boravka u Rimu posvetio za panonskog arhiepiskopa.
Time je zapadni Ilirik trebao da bude izdvojen iz jurisdikcije salcburškog nadbiskupa i podvrgnut direktno Rimu.
Potom u Moravskoj, gde je Rastislava zbacio sinovac Slavopuk) Metodija utamniče kao jeretika.
Papa ga oslobađa ali je slovenska liturgija zabranjena.
Zbog daljeg širenja slovenskog bogosluženja po Moravskoj, Metodije ponovo mora 879. pred papu.
Papa Jovan VIII, potvrdio je slovensko bogosluženje bulom Marljivost tvoja (Industriae tuae) iz 880. godine.
Isto je učinio i 882. carigradski patrijarh Fotije.
Metodije prevodi u Moravskoj na slovenski jezik Bibliju.
Nakon njegove smrti u Moravskoj je zabranjena slovenska liturgija, a knez Svatopluk je prognao njegove učenike.
Neki od njih prodani su u ropstvo, a neki su se uspeli skloniti u Bugarsku, Makedoniju, Rašku i primorska Hrvatska gde su nastavili svoj rad.
Prevodom liturgijskih i biblijskih knjiga udarili su Ćirilo i Metodije temelje slovenskoj pismenosti.
Izvor: vranjenews.rs
